In de oorlogsjaren groeide de Friese bevolking met 60- tot 80 duizend mensen. Dit waren niet de 'gewone' onderduikers, maar evacués. Bijvoorbeeld kinderen die helemaal alleen zonder familie werden verscheept naar de provincie. 

In het begin ging het voornamelijk om slachtoffers van het bombardement van Rotterdam. Maar toen de Tweede Wereldoorlog vorderde en de frontlinie steeds verder naar het noorden opschoof, werd Fryslân voor steeds meer mensen een veilige haven. Op de vlucht voor het oorlogsgeweld kwamen zij terecht in een provincie waar spanning was, maar waar ook genoeg ruimte was voor begrip en zorgzaamheid. 

Geschat wordt dat er tegen het einde van de oorlog, in één maand tijd zo'n 20.000 mensen van het zuiden des lands door de Duitsers op transport werden gezet naar het noorden. Een van de families die in deze stroom meekwam naar Fryslân was de familie Cuypers uit Roermond. 

De familie Cuypers uit Roermond 

Het gezin, met maar liefst twaalf mensen, zocht een veilig heenkomen in de plattelandsprovincie, en vond die voor een groot deel midden tussen de groene weilanden in het dorpje Easterlittens. Onder andere bij de familie Seffinga. Die er op haar beurt weer voor zorgde dat de Limburgers over het dorp werden verdeeld. 

De evacués weigeren zat er niet in. Mensen kregen doorgaans een briefje door de brievenbus met daarop de mededeling dat er evacués zouden komen, en dat ze moesten worden opgevangen. Dit zorgde voor een grote extra last voor de Friezen, die het al niet breed hadden wat betreft voedsel en brandstof. 

Toch was de klik tussen de inwoners van Easterlittens en de familie Cuypers goed. Tientallen jaren na de oorlog hebben de inwoners van het dorp nog steeds nauwe banden met de Limburgers. 

Elli Slier-Katz met haar 'onderduikgezin' 

Joodse onderduikkinderen 

Ook Elli Slier-Katz belandde in Fryslân. Als Joods meisje was ze haar leven in Amsterdam niet zeker, en ze vluchtte als Joods onderduikkind naar het noorden. Ze kwam terecht in de streek tussen Ychten, Ychtenbrêge en Eastersee. Vanwege het landschap en de aanvoerroute over het IJsselmeer naar Lemmer, zijn in deze streek opvallend veel onderduikers terechtgekomen. 

Elli werd uiteindelijk na enkele omzwervingen door het verzet bij de familie Kuipers ondergebracht. Een streng Christelijk gezin in Eastersee. Hier kon ze naar school, en een redelijk normaal leven leiden. Tot het gevaar van verraad te groot werd, en ze binnen moest blijven. 

Uiteindelijk is Elli door haar onderduikgezin geadopteerd, toen bekend werd dat haar ouders de oorlog niet hadden overleefd. In Auschwitz zijn de vader en moeder van Elli aan hun einde gekomen.

Omrop Fryslân heeft in 2015 een documentaire gemaakt over enkele van de duizenden "nieuwe Friezen". In deze documentaire komen onder andere Elli Slier-Katz en de familie Cuypers aan het woord. De documentaire is hieronder te bekijken: