Het is in foto's zoals er heel veel zijn. Twee kinderen poseren lief lachend voor de camera. Maar deze foto heeft een extra dimensie. Jansje en Benjamin zijn niet lang nadat ze op de foto kwamen, afgevoerd en op 23 november 1942 omgekomen in Auschwitz.
Benjamin en Jansje Pais - Foto: Tresoar
Het is een verhaal dat Annie Visser uit Harlingen altijd is bijgebleven. Zij woonde als kind dichtbij de familie Pais: haar familie woonde op de Harlinger Noorderhaven, de huishouding Pais op de Zuiderhaven.
"Het was een fijn gezin", zegt Visser over de familie van Jansje en Benjamin. Op het moment van de foto waren de kinderen 8 en 10 jaar oud. "Het was hetzelfde gezin als dat van ons."
Visser weet zich het grote huis van de familie Pais ook nog altijd goed voor de geest te halen. Zo vertelt zij over hun werkplaats: een prachtige plek voor de kinderen om te spelen. In de oorlogsjaren was de vader van Jansje en Benjamin daar al niet meer aan het werk: dat werd door de bezetters verboden.
Annie Visser
Eigenlijk mochten Jansje en Benjamin ook niet bij de Vissers op bezoek komen. Maar de moeder van Annie Visser verzette zich daartegen. "Mijn moeder zei: komen jullie maar gerust binnen, die ster hang ik wel aan de binnenkant van je jas."
Welkom bij de familie Visser
De ster zei haar eerst dan ook niet zoveel, zegt Visser. "Maar op een gegeven moment hoorde je dat ze een winkel niet binnen mochten. Ze mochten niet naar het park, niet bij mensen thuiskomen, en niet naar school. Dan ga je afvragen natuurlijk waarom." Daar konden Visser's vader en moeder geen antwoord op geven en nog altijd waren Jansje en Benjamin zeer welkom bij familie Visser.
Op een dag als alle anderen wilden Visser en haar zusje spelen met Jansje en Benjamin. Maar bij het grote huis van de familie Pais konden zij de kinderen niet langer vinden. Visser en haar zusje hadden eerst nog niks in de gaten. Ze zagen een man die het hen vertelde. Visser: "Die zei: 'ze zijn opgehaald.'"
In Auschwitz om het leven gebracht
Van hun ouders hoorden Visser en haar zusje wat dat betekende: dat de familie door de Duitsers was opgepakt. Later zou blijken dat Jansje en Benjamin op 23 november 1942 in Auschwitz om het leven waren gebracht. In het lege huis van de familie Pais kwamen nieuwe mensen te wonen.
"Dat waren misschien NSB'ers die daarboven kwamen wonen." Visser zag dat andere kinderen toen met de pop van Jansje en met de bal van Benjamin speelden.
"Nooit helemaal weg'
Jansje en Benjamin zitten nog altijd in Visser's gedachten. "Met mooie tijden en met slechte tijden komt dat altijd weer boven. Het is eigenlijk nooit helemaal weg."
Luister hier naar het gesprek dat Simone Scheffer had met Annie Visser:
