5 mei 1945. Officieel is de oorlog voorbij maar de Duitsers zijn er nog steeds. Op straat, in hun kazernes en hoofdkwartieren. En bijna nergens zijn bevrijders te zien. Het wordt voor de meeste Nederlanders een onzekere en verwarrende dag.
De dag begint om acht uur na een staakt-het-vuren met de formele Duitse overgave. In het hele land gaan mensen de straat op. De nationale driekleur en oranje wimpel wapperen in de straten. Dat gebeurt in vrijheid in het bevrijde zuiden en voorzichtig in het nog bezette deel van ons land. De bevolking hoopt dat de bevrijders snel hun opwachting komen maken. maar die komen voorlopig nog niet.
Nerveus
Ook in het nog bezette Land van Heusden en Altena is geen Brit of Canadees te bekennen. Maar wel veel Duitsers. En dat zorgt voor nervositeit. De inwoners van Werkendam en Woudrichem zitten aan hun illegale radiotoestellen gekluisterd. Via de radio vernemen ze de bevrijding.
Oranje strooibiljetten
Ook in Woudrichem waren er nog geen bevrijders gezien, maar op straat zijn er vreugdevolle momenten. Vooral in de Molenstraat vlak bij het postkantoor wordt volop feestgevierd. Daar zijn oranje strooibiljetten uitgedeeld met daarin het nieuws over de Duitse overgave. Duitse officieren kijken toe bij de samenscholing en vragen iedereen door te lopen.
Rond zes uur loopt de spanning flink op en gaat het fout. Enkele officieren krijgen het aan de stok met enkele inwoners van Woudrichem. ‘Oberfeldwebel’ Sener van de Fallschirmjäger schiet in de lucht. Waarnemend Ortscommandant Behlen - De Schrik van Woudrichem- schiet gericht. De kogel treft de 64-jarige Jan Viveen in het achterhoofd. Wonderwel overleeft Viveen de aanslag. Ook in andere delen van het land zijn botsingen tussen de bezetter en inwoners.
Ook op het hoogste niveau overheerst nervositeit. De Canadese generaal Foulkes wil duidelijkheid over de honderdtwintigduizend Duitsers die zich nog in West-Nederland bevinden. Er gaan geruchten dat de Duitsers zich niet willen overgeven. Bovendien is de capitulatieovereenkomst van 4 mei van Montgomery kort en niet gedetailleerd.
Daarom willen de geallieerden in Nederland een aanvullende overeenkomst met generaal Blaskowitz, de hoogste Duitse commandant van ons land. Maar die weigert en stuurt zijn ondergeschikte. Boze Canadadezen roepen hem alsnog op het matje.
In Wageningen praten de partijen in hotel De Wereld. Prins Bernhard is ook aanwezig, formeel heeft hij geen enkele rol.
Gespannen situatie
In de overeenkomst die op tafel ligt, staan veel bepalingen. De Duitse commandant Blaskowitz leest hem goed en wil eerst zeker weten of hij alles kan uitvoeren. De generaal tekent alleen 'voor ontvangst'. Hij gaat dus niet akkoord. De Duitse generaal zal er op terug komen, neemt het document mee en zo vertrekt de Duitse delegatie die namiddag weer naar bezet gebied. De toestand in het land blijft onduidelijk.
De spanningen lopen hierdoor nog verder op als goed bewapende burgers, de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) de Duitsers willen ontwapenen. De Canadezen verbieden dat, uit vrees voor anarchie en chaos. Het ontwapenen is een Canadees-Britse taak en niet voor Nederlandse burgers. Binnen de BS is de teleurstelling groot.
De BS moet terughoudend zijn en wachten op verdere instructies. Niet iedereen houdt zich daaraan.
Radiotoespraken
De verwarring is niet voor iedereen zichtbaar, vreugde overheerst. Aan het begin van de middag houdt premier Pieter Sjoerds Gerbrandy een radiotoespraak vanuit Londen. Die avond spreekt ook koningin Wilhelmina de bevolking toe.
