"Ik heb de metaaldetector nog maar twee weken. En ik heb nu al zoiets unieks gevonden!", zegt Ferdi Wolthuis uit Smilde.
Wolthuis liep in de herfst van 2018 met zijn metaaldetector door het bos van Diever, vlak bij het onderduikershol. Op een steenworp afstand van het hol begint de detector te piepen. "Toen ben ik gaan graven en stuitte op een deksel. Even was ik bang dat het om een bom ging."
Bom blijkt een melkbus
Om gevaar te voorkomen gaat Wolthuis eerst naar huis en kijkt op internet waar de deksel van zou kunnen zijn. "Toen kwam ik erachter dat het om een melkbus ging. Ik ben de volgende dag teruggegaan en heb de melkbus voorzichtig uitgegraven."
De zwaar verroeste bus is kapot aan de onderkant. Wolthuis gelooft zijn ogen niet wanneer blijkt dat er allerlei papieren in zitten. "De papieren waren half vergaan, maar ik zag er een datum van 1942 op staan en allerlei namen van mannen."
Bevolkingsregister
Jans Tabak van de Historische Vereniging Diever is verrukt wanneer hij de vondst van Wolthuis ziet. "Ongelofelijk! Dit moet het bevolkingsregister van Diever zijn rond oorlogstijd! Dat is verstopt om te voorkomen dat de Duitsers het in handen kregen."
Tekst gaat verder onder de foto
Jan Tabak van de historische vereniging ziet de vondst voor het eerst (foto: RTV Drenthe/Marjolein Lauret)
Tabak heeft sterke vermoedens wie de melkbus met inhoud verstopt moet hebben. "Dat is Thijs Drupsteen geweest. Hij zat in het verzet. Hij werkte op het secretariaat van de gemeente Diever. Omdat hij in het verzet zat moest hij onderduiken, hier in het hol. Hij heeft dat bevolkingsregister meegenomen en begraven."
Uiteindelijk wordt Drupsteen gepakt. Op 18 augustus 1944 is hij in Vught gefusilleerd.
Historische sensatie
Omdat Wolthuis zijn unieke vondst een goede plek wil geven, schenkt hij de melkbus en het bevolkingsregister aan het Drents Archief in Assen. "Dit is echt een historische sensatie!", jubelt Egbert Brink van het Drents Archief wanneer hij de melkbus met inhoud in handen krijgt. "Het verhaal erachter is prachtig, helaas verkeren de papieren in een deplorabele staat."
De vraag is dan ook of de papieren bewaard kunnen worden. "Ik weet niet of dit überhaupt geconserveerd kan worden na 75 jaar ondergronds gelegen te hebben. Het is een uitdaging voor de conservator", zegt Brink.
Hoe dan ook, het bevolkingsregister van Diever in oorlogstijd heeft na 75 jaar het licht gezien. En Wolthuis? Die gaat verder met zijn metaaldetector. "Wie weet vind ik nog meer!"
