Er komt een 'namenmonument' in Leeuwarden voor alle 540 Joden uit de stad die slachtoffer zijn geworden van de Holocaust. Het herdenkingsteken komt te staan bij het monument naast de Joodse school. Op het monument komen de namen van de 540 slachtoffers.
De Joodse gemeenschap in Leeuwarden, die nu uit zo'n dertig mensen bestaat, is blij met het initiatief. "We vinden het belangrijk dat we straks de namen kunnen zien van onze familieleden en al die mensen die hier hebben gewoond en gewerkt", zegt voorzitter Benno Troostwijk. "Bij het monument kunnen wij ze herdenken." Troostwijk verloor zijn vader en zus in de Tweede Wereldoorlog.
Grote Joodse gemeenschap
In 1940 bestond de Joodse gemeenschap in Leeuwarden uit bijna 700 mensen. Een groot deel woonde in de buurt van Bij de Put. De buurt stond bekend als een levendige wijk met veel winkeltjes.
Het initiatief voor het monument komt van Jorrit Volkers, voorzitter van het Bevrijdingsfestival Fryslân en Omrop Fryslân-journalist Auke Zeldenrust. Zeldenrust scheef de Joodse bruiloft, een familiegeschiedenis van een Joods echtpaar uit Leeuwarden.
Geschiedenis eigen stad onbekend
Door dat verhaal kwamen Volkers en Zeldenrust op het idee van een monument met daarop de namen. "Wij kwamen erachter dat veel Leeuwarders de dramatische Joodse geschiedenis van hun eigen stad niet kennen. Wij vinden dat dit niet mag worden vergeten. Met het noemen van de namen krijgt de Holocaust haast letterlijk een gezicht. Want achter iedere naam zit een verhaal en dat moet worden verteld." De gemeente Leeuwarden en de provincie Fryslân steunen het plan.
Het gezin van de Joodse slager Gerson de Wilde in Leeuwarden - Foto: Historisch Centrum Leeuwarden
Sinds 1987 staat er een Holocaust-monument bij de Joodse school aan de A.S. Levissonstraat in Leeuwarden. Dat is gemaakt door kunstenaar Ben van Renssen en bestaat uit twee keramische herdenkingstekens: een horizontale klaagmuur, die de ondergang van de Joodse gemeenschap symboliseert, en een verticale mezoeza met een davidster, als teken van hoop op goede toekomst.
Het nieuwe namenmonument komt bij het bestaande herdenkingsteken te staan. Het is ontworpen door kunstenaar Saskia van Montfort, in overleg en samenspraak met Van Renssen.
Onthulling na dodenherdenking
Het is de bedoeling dat het namenmonument de avond na de dodenherdenking op 4 mei wordt onthuld door de 93-jarige Benno Troostwijk. Met de huidige coronasituatie is het nog niet duidelijk of dat door kan gaan. In dat geval wordt er gezocht naar een alternatieve datum.
Voor alle generaties
"Voor nabestaanden is het van onschatbare waarde een plaats te hebben waar zij hun familieleden kunnen herdenken", zegt Jacques Grishaver. Hij is voorzitter van het Auschwitz Comité. "Zo worden de namen van de slachtoffers van de Holocaust aan de vergetelheid onttrokken. Herdenken is niet alleen voor hen die zich de oorlog kunnen herinneren. Het is juist ook voor hen die de oorlog niet hebben meegemaakt. Voor kinderen van hen die het meemaakten, voor hun kleinkinderen en voor de volgende generaties."
