Bertus Boekhout was 15 toen de geallieerden Houten bombardeerden. "De postbode zei dat onze ouders misschien wel omgekomen waren."
Het is 28 november 1944, even voor elf uur in de ochtend. Een groep jongens is op weg naar Schalkwijk om gedwongen schuttersputjes te graven voor de Duitsers. In de lucht zien ze een groep Typhoon jachtbommenwerpers laag aan komen vliegen.
Enorm kabaal
"Het maakte een enorm kabaal en we dachten in eerste instantie dat ze op ons zouden gaan schieten." Aan het woord is Houtenaar Bertus Boekhout (89), die zich de schokkende gebeurtenissen nog levendig kan herinneren. "We doken de berm in maar ze vlogen door, richting Houten. Wat er vervolgens gebeurde maakt tot op de dag van vandaag diepe indruk op me."
"We hoorden de raketten van de vliegtuigen gieren en inslaan en zagen rook boven Houten", zegt Boekhout. "Dat was toen nog een plattelandsdorp. Al die nieuwbouw was er nog niet."
Ik zag een dood paard liggen en voor de school lagen Duitse militairen. Ik wilde zo snel mogelijk naar huis.
"We woonden in een boerderij aan de Herenweg. Ik was in paniek en ik begon met mijn broers terug te rennen naar huis. Onderweg kwamen we de postbode tegen. Die zei dat we er rekening mee moesten houden dat onze ouders om waren gekomen."
Ravage
Terug in het dorp treft Boekhout een ravage aan. Huizen staan in brand. "Op straat lag een dood paard. En voor de school, die door de Duitsers gevorderd was, lagen lichamen van soldaten. Een gewonde Duitser klampte me verdwaasd aan, maar ik rukte me hard los. Ik moest zo snel mogelijk naar mijn ouderlijk huis!"
Ravage na het bombardement op Houten, eind 1944. Foto: Collectie RHC Zuidoost Utrecht
De gordijnen van de boerderij wapperen in de kapotte ramen. Overal op straat ligt puin en de 15-jarige Boekhout ziet dorpsgenoten in shock rondlopen. "Ik riep heel hard om mijn moeder. Godzijdank antwoordde ze vrijwel direct. Hoewel onze schuur vernield was door het bombardement hadden zij en mijn vader het wonderwel overleefd. Ze was tijdens het bombardement bezig geweest met erwtensoep maken. De pan stond nog op het fornuis."
Hartaanval
De familie Boekhout komt goed weg, maar een aantal miltairen in de school en vijf Houtenaren, onder wie een jong meisje, overleven de geallieerde actie niet. Een man die voor zijn zieke vrouw een boodschapje haalt en bij terugkomst zijn woning in puin ziet liggen, sterft ter plekke aan een hartaanval.
De villa waar generaal Reinhard verbleef werd niet geraakt. Foto: RTV Utrecht
Het eigenlijke doelwit, de Duitse generaal Reinhard, ontspringt de dans. Hij blijft ongedeerd. De generaal, die het bevel voert over de Duitse troepen in de Betuwe, heeft vanwege de oprukkende geallieerden in het zuiden van het land zijn intrek genomen in een villa aan de Herenweg. Zijn staf verblijft in andere woningen in de straat, die is afgezet en wordt bewaakt door soldaten.
Verzet
In de huidige supermarkt op het Oude Dorp, hemelsbreed een paar honderd meter verder, zat tijdens de oorlog een smederij. Op zolder had de ondergrondse een ruimte. Het verzet schakelde de Britse luchtmacht in toen ze signalen kregen dat de generaal thuis was.
"Ze moesten het derde witte huis, gerekend vanaf de kerktoren, hebben", vertelt historicus Otto Wttewaall. "Maar er bleek nog een schuur tussen te staan die ook wit was. De piloten hebben zich dus vergist. Het huis van de generaal werd daardoor niet geraakt."
NSB-burgemeester
Het bombardement werd niet van tevoren aangekondigd. Volgens Wttewaall kon dat ook niet anders. "Er zat hier destijds een NSB-burgemeester. Die had bij een vooraf aangekondigde aanval niet alleen de bevolking gewaarschuwd, maar zeker ook de generaal. En het moest een verrassingsaanval worden."
Je zou als monument de contouren van de school en het gemeentehuis in de straat kunnen verwerken.
Reinhard vlucht met zijn gevolg direct na het bombardement naar De Bilt waar hij zijn intrek neemt in De Bremhorst. Korte tijd later wordt ook die villa onder vuur genomen door geallieerde vliegtuigen. Maar opnieuw komt de generaal goed weg.
Monument
Op het plein waar vroeger de school stond staat anno 2019 een bankje als herinnering aan de oorlogsjaren. Er wordt gewerkt aan een nieuw monument. Wttewaall hoopt dat als de plannen voor herinrichting van het oude dorp concreet worden ook aan een herinnering aan het bombardement wordt gedacht.
"Je zou de contouren van de muren van de school in de straat kunnen verwerken. En ook dat van het gemeentehuis. Maar weinig mensen weten dat dat hier vroeger ook stond."
Blijvende herinnering
De 89-jarige Boekhout juicht een blijvende herinnering van harte toe. Hij denkt nog vaak terug aan die angstige momenten in november 1944.
Het bombardement op Houten legde diverse gebouwen in puin. Foto: RHC Zuidoost Utrecht
"Het is als het ware in mijn ziel gebeiteld. Nog steeds is het zo dat als een vliegtuig een duikvlucht neemt en je dat geluid hoort, ik de rillingen krijg. Maar ik kan het gelukkig navertellen. Onze buren kunnen dat niet. Ik zeg weleens 's morgens als ik opsta: Here, dank U dat ik het toch weer proberen mag."
