Het is één van de grote doofpotten uit de Nederlandse geschiedenis. Kapitein Herman Hoeksema uit Usquert liet, nadat zijn schip was getorpedeerd, Duitse gevangenen moedwillig aan hun lot over terwijl hij zelf met zijn bemanning in de reddingsboten stapte.

Van Imhoff

Hoeksema was tijdens de Tweede Wereldoorlog kapitein op het schip de 'Van Imhoff'. Een stoomboot van de Koninklijke Pakketvaart Maatschappij die vracht en passagiers vervoerde tussen de eilanden van Nederlands-Indië.

Veiligheidsrisico

Toen in mei 1940 de Duitsers Nederland binnenvielen, werden in Nederlands-Indië alle personen van Duitse afkomst geïnterneerd. Ze werden opgesloten in kampen. Toen eind 1941 de oorlog in Azië uitbrak en de Japanners oprukten, werden de Duitsers als een nog groter veiligheidsriscio gezien. Ze zouden kunnen gaan spioneren voor Japan. Daarom werd besloten de gevangenen over te brengen naar Brits-Indië.

Het lot

De eerste twee schepen met geïnterneerden kwamen daar veilig aan, maar de van Imhoff werd op 18 januari 1942 voor de kust van Sumatra getorpedeerd. Aan boord bevonden zich naar schatting 477 Duitse krijgsgevangenen en dwangarbeiders, 62 bewakers en 48 bemanningsleden. De Nederlandse bemanningsleden wisten met de reddingsboten het schip te verlaten, maar lieten de Duitsers aan hun lot over.

Slechts 65 Duitsers overleefden de ramp, ruim 400 man verdronken. Onder de slachtoffers bevonden zich opmerkelijk veel Duitse Joden en tegenstanders van de Nazi's die hun vaderland waren ontvlucht en toevlucht hadden gezocht in Nederlands-Indië.

Tekst gaat verder na onderstaande afbeelding.

De doofpot

Al vrij snel werd duidelijk dat het handelen van de Usquerter kapitein Herman Hoeksema niet door de beugel kon, maar de Nederlandse autoriteiten kozen ervoor om het verhaal in de doofpot te stoppen. Ze wilden de Duitsers tijdens de oorlog niet in de kaart te spelen. Dat lukte overigens niet helemaal. Duitse kranten, en ook het Nieuwsblad van het Noorden, berichtten over de scheepsramp in 1943.

Censuur

In de jaren zestig kwam het verhaal naar buiten toen de VARA een serie documentaires over de van Imhoff maakte. Onder druk van de regering werden die destijds niet uitgezonden, maar via de Duitse pers kreeg men er in Nederland toch lucht van.

Omroep BNNVARA besloot om vanaf 10 december 2017 de beelden in een documentaire-drieluik alsnog uit te zenden.