Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn in Drenthe honderden stukken grond en panden van joodse eigenaren onteigend en doorverkocht. Daarbovenop lieten gemeentes joden die de oorlog overleefden belastingachterstanden betalen. De gemeente Meppel begint nu met een onderzoek naar haar eigen rol daarin.

Aanleiding voor het onderzoek is een digitale kaart van het journalistieke platform Pointer van KRO-NCRV. Hierop is te zien waar in Nederland precies joods vastgoed is geroofd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op de kaart staan 31 joodse huizen in Meppel die zijn gestolen.

"Vorig jaar tijdens de dodenherdenking speelde de gedachte al door mijn hoofd", zegt burgemeester Richard Korteland van Meppel. "Hoe zit het met ons in Meppel? En dan in het bijzonder de rol van de overheid hierin."

Onafhankelijke historicus

De gemeente vindt het tijd dat duidelijk wordt wat er toen gebeurd is. Hierin trekken ze samen op met de Overijsselse buurgemeente Steenwijkerland. Ze laten het onderzoek uitvoeren door een onafhankelijke historicus. Meppel wil bijvoorbeeld weten of de gemeente in die tijd ook joodse panden heeft opgekocht en hoeveel.

Joden die de oorlog overleefden en naar huis terugkeerden, troffen daar soms andere bewoners aan. Maar dat is niet alles. Zij kregen van gemeentes soms ook een soort naheffingen, waarbij ze belastingachterstanden moesten betalen die ze hadden opgelopen tijdens de oorlog.

'Recht in de ogen kijken'

"Als je dat hoort krijg je steeds meer het gevoel: dit moet rechtgezet worden", zegt burgemeester Rob Bats van buurgemeente Steenwijkerland, en oud-inwoner van Meppel. "Ik spreek veel mensen in mijn gemeente en die wil je recht in de ogen aan kunnen kijken."

Uit Meppel zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog zoveel joden weggevoerd naar werk- en concentratiekampen, dat er nauwelijks meer een joodse gemeenschap over is. Burgemeester Korteland: "Desalniettemin hebben de nazaten recht op een antwoord. Het is te lang stil geweest hierover."

Schadevergoeding?

Het is niet bekend wanneer dat antwoord daadwerkelijk komt. Het is namelijk nog niet duidelijk hoe lang het onderzoek duurt. Het is ook niet bekend of overlevenden of familie daarna kunnen rekenen op een schadevergoeding. "Daar gaat het in eerste instantie niet om. Maar we willen hier een punt achter kunnen zetten", laten de burgemeesters weten.

Meppel neemt in dit onderzoek ook de activiteiten van de voormalige gemeente Nijeveen mee. Nijeveen werd met de gemeentelijke herindeling in 1998 opgeheven als zelfstandige gemeente en bij Meppel gevoegd.

Assen en Tynaarlo besloten al eerder tot nader onderzoek naar hun rol in de roof van joods vastgoed in de oorlogsjaren. Uit het onderzoek van Tynaarlo bleek onlangs dat de vroegere gemeenten Eelde, Vries en Zuidlaren, die opgegaan zijn in Tynaarlo, zich in en na de oorlog niet schuldig hebben gemaakt aan het inpikken van joodse huizen.

Lees ook: Gemeente Meppel onderzoekt ook eigen rol in Tweede Wereldoorlog
Lees ook: Assen onderzoekt gedrag tegenover Joden in en na WOII
Lees ook: Asser kadasterspecialist duikt in archief van geroofd Joods vastgoed