De 82-jarige Zoni Weisz uit Uden was eind januari een van de sprekers bij het Europees Parlement tijdens de herdenking van de bevrijding van Auschwitz 75 jaar geleden. Weisz wist aan de treinreis naar het vernietigingskamp te ontkomen. Zijn vader, moeder, broertje en twee zusjes is hij er verloren. Net als 22 andere familieleden. De nestor van de Sinti in Nederland strijdt al zijn hele leven voor erkenning wat zijn volk is overkomen tijdens de Holocaust.
'Ik verloor alles wat mij dierbaar was'
Op 16 mei 1944 werden de ouders, zusjes en broer van Weisz opgepakt en op de trein naar Westerbork gezet. De toen 7-jarige Zoni logeerde op dat moment bij een tante.
Een paar dagen later werd ook hij opgepakt en naar station Assen gebracht, om aan het transport van Westerbork naar Auschwitz toegevoegd te worden. Weisz slaagde erin te ontsnappen, maar zijn ouders, zusjes en broertje werden vermoord in Auschwitz.
Op 7-jarige leeftijd stond hij er plotsklaps alleen voor. "Op dat perron verloor ik alles wat mij dierbaar was", vertelt een geëmotioneerde Weisz eerder aan Omroep Brabant.
'Zoveel pijn is niet te verdragen'
Weisz dankt zijn leven aan een Nederlandse politieagent. Die zorgde ervoor dat hij samen met een tante en een paar nichtjes kon ontkomen aan het transport. Ze slaan op de vlucht. "Van die eerste vluchtdagen kan ik mij niets meer herinneren. Het lijkt wel alsof de hersenen dan blokkeren. Zoveel pijn is niet te verdragen."
Vlak voor de 70-jarige herdenking van de bevrijding van Auschwitz, vijf jaar geleden, maakte Omroep Brabant een portret van Weisz. Tekst gaat verder na de video.
Bloemkunstenaar
Vervolgens kent Weisz moeilijke jaren. Verhuist een paar keer naar verschillende familieleden en heeft moeite om zijn plek te vinden in de maatschappij. Uiteindelijk komt Weisz terecht bij een bloemenzaak in Amsterdam waar hij het vak leert van bloemkunstenaar. Dat brengt hem heel de wereld over.
Zijn succesvolle ondernemerschap maakte het grote verdriet en gemis uit zijn jeugd niet minder groot. Weisz, een Nederlandse Sinto, vind het ook moeilijk te verteren dat er weinig (inter)nationale aandacht is voor wat zijn volk is overkomen tijdens de Holocaust.
Strijd voor erkenning
Weisz besluit te gaan strijden voor erkenning. Hij vertelt zijn verhaal aan de regering in Den Haag. En hij spreekt in de Rijksdag in Berlijn waar uiteindelijk ook een speciaal monument voor Roma- en Sinti-slachtoffers is opgericht.
In 2016 verscheen zijn autobiografie 'Zoni: De vergeten holocaust. Mijn leven als Sinto, ondernemer en overlevende'. In dat boek staat ook een persoonlijke boodschap. "Hoe uitzichtloos de situatie ook is, er zijn altijd mensen om je te helpen. Maar maar je moet je ook willen laten helpen."
Een van de mensen die Weisz eeuwig dankbaar is in zijn leven, is zijn echtgenote. "Zonder haar was het nooit goedgekomen."
'Iedereen moet die tentoonstelling zien'
Het is maandag 75 jaar geleden dat de Russen het vernietigingskamp Auschwitz bevrijdden. In Nederland wordt die bevrijding altijd op de zondag ervoor herdacht. Dat gebeurt onder meer in Amsterdam en in Den Bosch bij het Design Museum waar de tentoonstelling Design van het Derde Rijk te zien is.
Weisz zei eerder dat hij vindt dat de expositie moet doorgaan tijdens de herdenking. “Ik vind dat iedereen die tentoonstelling moet zien. Het is een slechte zaak als die juist op zo’n dag gesloten zou zijn.”
LEES OOK: Holocaustervaringen Udenaar Zoni Weisz op speciale website